Nepotyzm we współczesnym wojsku.

Dawno nic nie pisałem ale obiecuję poprawę. Planuję trochę rozszerzyć zakres „działalności” i pójść trochę w stronę publicystyki. Ile można pisać o egzaminach do szkół podoficerskich?

      W pierwszym wpisie z tej serii postanowiłem poruszyć temat delikatny jakim jest nepotyzm w wojsku. Z góry zaznaczam, że jeśli liczycie na jakieś pranie brudów, nazwiska i konkretne przykłady to muszę Was zmartwić i nie musicie już dalej czytać. Moim celem jest raczej próba dotarcia do przyczyny problemu oraz znalezienie możliwych rozwiązań, aby poprawić obecny stan rzeczy.

To, że zjawisko nepotyzmu (ale nie tylko – bo jeszcze mamy kumoterstwo i klientelizm i inne pokrewne formy patologii) istnieje to chyba nie mamy wątpliwości. I doskonale wiem, że takie praktyki są stosowane również w innych sferach, nie tylko w wojsku. Nie oznacza to jednak, że powinniśmy się na to godzić, przymykać na to oko, czy w tym uczestniczyć. Temat ten, w odniesieniu do wojskowości jest pomijany w naukowych opracowaniach, żołnierze w służbie oficjalnie się na ten temat nie wypowiedzą z obawy o konsekwencje, a Ci, którzy odchodzą z wojska albo nie mają ochoty się tym zajmować albo nikt już ich nie słucha.

Zjawisko „załatwiania sobie” czegokolwiek jest dość powszechne w naszej armii, doczekało się nawet odrębnego sformułowania w gwarze wojskowej: „połapać sobie”. Wśród anonimowych zwykle wpisów na forach i w social mediach, powtarzane są wpisy o tym, że bez znajomości w wojsku tzw. „plecaka” nie da rady awansować, dostać się na kurs, czy do szkoły wojskowej. Skąd się to bierze?

Genezy samego zjawiska możemy upatrywać w odległej historii, nie bez znaczenia jest tu też czynnik społeczny czy biologiczny. Nie będę się teraz zagłębiał w rozważania historyczne, bo nie chcę szanownego czytelnika zanudzać, ale wykorzystywanie protekcji jest powszechne i każdy z nas to wie i spotkał się pewnie z tym zjawiskiem. Może to też trochę wynika z naszej mentalności, kombinowanie mamy w genach. Z obserwacji otaczającej mnie rzeczywistości wynika nawet takie kuriozum, że upatrujemy się zjawiska nepotyzmu czy kumoterstwa nawet tam gdzie go nie ma. Do tego jeszcze wrócę.

Ktoś mógłby spytać dlaczego ja o tym piszę? Uważam, że należy takie tematy poruszać, bo w obecnych czasach mamy narzędzia i mechanizmy, które mogą ukrócić ten proceder. Zdaję sobie sprawę, że to trudny temat i potrzebuje czasu ale uważam, że należy temat zasygnalizować.

Pozwólcie, że posłużę się przykładem ze swojego podwórka. Wprowadzenie egzaminów wstępnych do szkół podoficerskich dla szeregowych zawodowych w 2013 roku spowodowało niezadowolenie dwóch grup: szeregowych i oficerów. Ci pierwsi, przekonani, że korpus podoficerski im się należy z urzędu i że w ogóle dlaczego oni muszą zdawać jakieś egzaminy skoro są najlepsi i tak. A oficerowie, byli zdziwieni, że teraz nie będą mogli po prostu decydować kto ma się dostać a kto nie.

A w tym wszystkim, najgorsze jest to, że ryba psuje się od głowy. Piszę to z całą konsekwencją – im wyżej tym gorzej!

Nagle okazało się, że ktoś śmiał spróbować wprowadzić uczciwe, oparte na czystej rywalizacji i jednocześnie przejrzyste egzaminy do szkoły podoficerskiej. Taki bowiem był zamysł tego projektu. Z ogromnej ilości chętnych, wyłuskać tych, którzy uzyskają najwyższa pozycję i w pierwszej kolejności się dostaną.

Oczywiście teraz powstał inny problem: Kto zostaje wytypowany na egzaminy na szczeblu jednostki? Tu też pojawiło się wiele kontrowersji, trudno mi jednak o tym dywagować, gdyż to już nie mój rewir. Tam też ma znaczenie czynnik ludzki – o wszystkim decyduje dowódca.

Wracając do samych egzaminów. Zamiar był taki, aby spośród ogromnej ilości chętnych  wyodrębnić w pierwszej kolejności tych, którzy sprostają kryteriom egzaminacyjnym – czyli najbardziej przygotowanych szeregowych zawodowych. Dla niewtajemniczonych podpowiem, że egzamin obejmuje podstawy wojskowego rzemiosła. Co się okazało po pierwszych egzaminach – niektórzy nie potrafili wykonać podstawowego strzelania czy też zdać egzaminu ze sprawności fizycznej, który i tak co roku powinni zdawać. A wracając do tematu naszych rozważań, nagle okazało się, że nie można po prostu zadzwonić i załatwić żeby ktoś się dostał. Doszło nawet do tego, że pewien generał stwierdził, że trzeba tam zamienić komendanta z chorążego na podpułkownika. Ten, mając w perspektywie awans, pewnie by nikomu nie odmówił a co najważniejsze nie meldowałby o problemach.

Nawet wprowadzenie egzaminów nie przekonało niektórych co do tego, że to jest uczciwa rywalizacja. Każdy przecież widzi jak zdają inni. Niektórzy, zwłaszcza ci, którzy się nie dostali, w ramach usprawiedliwienia przed żoną czy mężem twierdzili, że nie mieli „pleców” i dlatego polegli. A ci, którzy się dostali dzięki własnym wysiłkom są postrzegani jako osobniki mające wysokie poparcie.

Inną próbą wprowadzenia przejrzystości w drodze do awansu był pomysł z wprowadzeniem systemu punktowego a było to w 2013 roku. Tutaj link link do artykułu z PZ . Zamiar był taki, aby punktować żołnierzy za osiągnięcia szkoleniowe, za rozwój osobisty itp. Po pewnym czasie ilość uzbieranych punktów mogłaby stanowić o tym, kto w pierwszej kolejności będzie kierowany do szkoły podoficerskiej lub będzie mógł awansować. Obecny system oceniania jest pod tym względem bezużyteczny.

Oczywiście temat upadł, moim zdaniem, stało się tak przede wszystkim z niechęci pewnej grupy osób do jakichkolwiek zmian. Może było to zbyt amerykańskie i nowoczesne dla osób, które pamiętają dobre stare czasy 😉

Problem jest rozległy, nieprawidłowości są wszędzie. Dopóki dowódcy mają jednoosobową władzę co do decyzji kadrowych, będą mogli przyjmować do pracy te osoby, które będą im z jakiś względów odpowiadać. Niekoniecznie będą to najlepsze z dostępnych osób. Przykłady możliwości poprawy takiego stanu rzeczy można mnożyć. Ale kto się podejmie ich wprowadzenia?

Jak zwykle zapraszam do dyskusji w komentarzach. Piszcie też o czym chcielibyście żebym napisał. Jeśli podoba Wam się mój blog to proszę o polubienie i wystawienie recenzji na fb.